Ταγκόρ, Ραμπιντρανάθ

(Καλκούτα 1861 – Σάντι Νικέταν, Μπολμπούρ 1941). Ινδός ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, μουσικός και φιλόσοφος: το επίθετο Ταγκόρ είναι η αγγλοποιημένη μορφή του βεγγαλικού Θακούρ. Το οικογενειακό περιβάλλον, με παλαιά θρησκευτική και πνευματική παράδοση, επέδρασε βαθύτατα στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του· τα χρόνια της παιδικής του ηλικίας –από τα οποία το σημαντικότερο γεγονός παρέμεινε η επίσκεψη στο ερημητήριο που ίδρυσε ο πατέρας του στο Σάντι Νικέταν– ήταν αφιερωμένα σε εντατικές σπουδές (σανσκριτικά, αγγλικά, φιλολογία, αστρονομία), ενώ η πολιτική του διαμόρφωση προχωρούσε υπό την επίδραση των πολλών αδελφών του, ιδιαίτερα του Τζιοτιντρανάθ, από τους πιο ενδιαφέροντες στοχαστές της νεότερης Ινδίας, όπου διέδωσε την ευρωπαϊκή και ιδιαίτερα την καντιανή φιλοσοφία. Μετά τη διακοπή των νομικών σπουδών που έκανε στην Αγγλία, ο Τ. ταξίδεψε πολύ στο εξωτερικό (Ιαπωνία, ΗΠΑ, όπου έδωσε σειρά διαλέξεων στα πανεπιστήμια του Σικάγου και του Χάρβαρντ, Νότια Αμερική, Αγγλία, Γερμανία, όπου γνώρισε τον Αϊνστάιν, Ρωσία, Ιταλία και Ελλάδα), ενώ ενδιάμεσα έμενε πολύ καιρό στην πατρίδα του, ασχολούμενος με τη διαχείριση της οικογενειακής περιουσίας και με τη λογοτεχνία. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα έζησε στο Σάντι Νικέταν, όπου ίδρυσε (1901) ένα κέντρο μελετών αγωγής, που το ονόμασε Παγκόσμια Φωνή, το οποίο απέβλεπε στη γαλήνια σωματική και πνευματική επαφή με τη φύση και σε μια στενή κοινότητα ζωής μεταξύ μαθητών και δασκάλων και σύντομα έγινε κέντρο διάδοσης της ανθρωπιστικής και πανθεϊστικής θεωρίας, που ξεκινούσε από τη διδασκαλία των Ουπανισάδ, που συγκινούσαν τον ποιητή. Το 1913 τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ της λογοτεχνίας. Από την πολυσέλιδη παραγωγή του T., εκτός από τα πολιτικά και φιλοσοφικά έργα του σε βεγγαλική και αγγλική γλώσσα (Σαντάνα, 1913 κλπ.) και τα μυθιστορήματά του –από τα οποία το γνωστότερο είναι Το σπίτι και ο κόσμος, όπου κηρύσσει το ιδανικό της μη βίας– σημαντικότερο τμήμα του έργου του παραμένει το ποιητικό. Τα ποιήματά του (περίφημη είναι η συλλογή Γκιτάντζαλι 1913, που εκδόθηκε στην Αγγλία, σε μετάφραση του ίδιου του T., με περίφημο πρόλογο του Γιτς), συχνά με ερωτικό περιεχόμενο και διαποτισμένα με θρησκευτικότητα που συχνά παίρνει παθητικούς τόνους, είναι γραμμένα με δεξιοτεχνία και εξαιρετική γλωσσική σοφία. Ο Τ. έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην ανανέωση της ινδικής θεατρικής τέχνης: προσκολλημένος στις βεγγαλικές παραδόσεις γιάτρα και στα σανσκριτικά δράματα, αλλά και αντλώντας στοιχεία από τις ευρωπαϊκές λογοτεχνίες, έγραψε, μεταξύ άλλων, Το ταχυδρομείο (1913 που θεωρείται το αριστούργημά του και του οποίου πρωταγωνιστής είναι ένα παιδί, σύμβολο της ψυχής που περιμένει τον θάνατο), Ο βασιλιάς του σκοτεινού θαλάμου (1914), Κόκκινες πικροδάφνες (1924) κ.ά. Έγραψε ακόμα πολλά και περίφημα τραγούδια, των οποίων τη μουσική συνέθεσε ο ίδιος. Ασχολήθηκε επίσης και με τη ζωγραφική. Ερμηνευτής της ινδικής θρησκευτικής παράδοσης και ειλικρινά πιστός στα ανθρώπινα ιδανικά, ο Τ. συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη συνάντηση του ινδικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού: στην Ευρώπη το έργο του, κυρίως το ποιητικό, σημείωσε εξαιρετική επιτυχία και είχε μεγάλη διάδοση. O Ινδός ποιητής Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, κορυφαίος του ασιατικού λυρισμού.